สถานที่ท่องเที่ยวภาคอีสาน จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทหินเมืองต่ำ ตั้งอยู่ในบริเวณบ้านโคกเมือง ตำบลจรเข้มาก อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ อยู่ห่างจากตัวจังหวัดไปทาง ทิศใต้เป็นระยะทางประมาณ 64 กิโลเมตร กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษา พ.ศ. 2478 และได้เข้ามาทำการบูรณะเมื่อ พ.ศ. 2531 แล้วเสร็จใน พ.ศ. 2539 ทำพิธีเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จเป็นองค์ประธาน และปัจจุบันอยู่ในความดูแลของสำนักอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง
ปราสาทเมืองต่ำมีรูปแบบที่แตกต่างจากปราสาทแห่งอื่นๆ มีปรางค์องค์ใหญ่ตรงกลางล้อมรอบด้วยปรางค์ขนาดเล็กกว่าทั้ง 4 มุม ลักษณะเป็นกลุ่มปราสาทอิฐ 5 องค์ ตั้งอยู่บนศิลาแลงอันเดียวกัน เรียงเป็น 2 แถว แถวหน้า 3 องค์ ส่วนแถวหลังมีปรางค์อิฐจำนวน 2 องค์ วางตำแหน่งให้อยู่ระหว่างช่อง ของปรางค์ 3 องค์ ในแถวแรกทำให้สามารถมองเห็นปรางค์ทั้ง 5 องค์ พร้อมกันโดยไม่มีองค์หนึ่งมาบดบัง
มีสระน้ำ 4 สระ ล้อมรอบระเบียงคดมีลักษณะเป็นรูปตัวแอล ก่อสร้างด้วยศิลาแลงเป็นขั้นบันไดลงไปถึงก้นสระ ขอบสระด้านบนแกะสลักด้วยหินทรายเป็นลำตัวนาค ที่มุมสระสลักเป็นนาค 5 เศียร สระน้ำทั้ง 4 สระนี้ เชื่อว่าใช้เพื่อประกอบพิธีกรรมทางศาสนา และแสดงถึงมหาสมุทรทั้ง 4 ที่ ล้อมรอบเขาพระสุเมรุตามคติพราหมณ์ ความโดดเด่นที่สำคัญอีกอย่างคือ นาคที่ขอบสระทั้ง 4 เป็นนาคแบบเศียรโลนไม่มีแผงรัศมีซึ่งเป็นศิลปะแบบบาปวนอย่างแท้จริง
ปราสาทหินเมืองต่ำ ซึ่งมีรูปแบบที่แตกต่างจากปราสาทแห่งอื่นๆ ที่จะมีปรางค์องค์ใหญ่ตรงกลางและล้อมรอบด้วยปรางค์ขนาดเล็กกว่าทั้ง 4 มุม ปรางค์ประธาน ปัจจุบันมีสภาพให้เห็นเฉพาะฐานเท่านั้น โดยมีผนังเเป็นรูป สี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุมขนาด 7 x 7 เมตร โครงสร้าง โดยรวมนั้นมีลักษณะเหมือนกับปรางค์บริวารทั้ง 4 องค์ จะต่างกันก็เพียงแต่ปรางค์ประธานมีมุขหน้า ส่วนปรางค์บริวารไม่มี ปรางค์ประธานจะหันหน้าไปทางทิศตะวันออก และเป็นด้านที่มีประตูเข้าสู่ภายในองค์ปรางค์เพียงด้านเดียว ส่วนที่เหลืออีก 3 ด้าน คือ ทิศเหนือ ทิศใต้ และทิศตะวันตกนั้น ทำเป็นรูปประตูหลอก
โดยกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียน ปราสาทหินเมืองต่ำ เป็นโบราณสถาน เมื่อปี พ.ศ. 2478 และได้ทำการบูรณะเมื่อ ปี พ.ศ. 2531 และเปิดอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2540 โดยสมเด็จพระเทพฯ เสด็จเป็นองค์ประธาน ในปัจจุบันนั้น อยู่ในความดูแลของสำนักอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง
ในความหมายของคำว่า เมืองต่ำ นั้น ไม่ใช่ชื่อดั้งเดิม แต่เป็นชื่อที่ชาวพื้นเมืองเรียกโบราณสถานแห่งนี้นั่นเอง เพราะปราสาทนี้ ตั้งอยู่บนพื้นราบ ส่วนปราสาทพนมรุ้งนั้นจะตั้งอยู่บนเชิงเขา ซึ่งทั้งสองปราสาทจะอยู่ไม่ห่างกันมาก
จากการขุดค้นเพื่อทำการบูรณะ ปราสาทเมืองต่ำ ของกรมศิลปากร ได้ขุดพบหน้าบันและทับหลังของมุขปราสาทปรางค์ประธานทำจากหินทราย หน้าบันจำหลักเป็นรูปพระอินทร์ประทับนั่งในท่ามหาราชลีลาสนะ คือ นั่งชันเข่าขวาขึ้น ขาซ้ายพับเหนือช้างเอราวัณสามเศียรในซุ้มเรือนแก้วอยู่บน หน้ากาล ลักษณะของซุ้มหน้าบันนี้ เป็นศิลปะเขมรแบบบาปวน มีอายุราวครึ่งหลังพุทธศตวรรษที่ 16 ปราสาททั้ง 5 จะล้อมรอบด้วยระเบียงคดซึ่งมีทับหลังและซุ้มประตูแกะสลักด้วยหินทรายอย่าง งดงาม มีสระน้ำ หรือบาราย กรุด้วยศิลาแลง ทั้ง 4 ทิศ มุมสระมีพญานาคหินทราย 5 เศียร ทอดตัวยาวรอบขอบสระน้ำ ชั้นนอกปราสาทมีกำแพงศิลาแลงอีกชั้น
ความโดดเด่นของ ปราสาทเมืองต่ำ นอกจากจะได้ชมสถาปัตยกรรมและศิลปะที่สวยงามของโบราณสถานแห่งนี้แล้ว ยังได้ชมหมู่บ้านที่ตั้งเรียงรายเป็นกลุ่มอยู่กับปราสาทนี้ด้วย ชาวบ้านอยู่ที่นี่มานานจนมีความรู้สึกว่าปราสาทคือส่วนหนึ่งของชุมชน การดำเนินชีวิตของชาวบ้านโคกเมืองสัมพันธ์กับความงามของปราสาท กลายเป็นความสงบร่มเย็นน่าสนใจไม่น้อย
นอกจากนี้วัสดุส่วนหนึ่งจากโบราณสถาน และโบราณวัตถุของปราสาทเมืองต่ำพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ได้ทรงนำมา เป็นส่วนประกอบในการทำพระเครื่อง ที่เรียกว่า “พระสมเด็จจิตรลดา” อีกด้วย
ปราสาทหินเมืองต่ำ เปิดให้เข้าชมทุกวันระหว่างเวลา 7.30-18.00 น. ค่าเข้าชม คนไทย 10 บาท ชาวต่างประเทศ 30 บาท
การเดินทางไป ปราสาทเมืองต่ำ ไปได้หลายทาง ส่วนใหญ่ใช้เส้นทางบุรีรัมย์-นางรอง-พนมรุ้ง เข้าไปปราสาทเมืองต่ำระยะทางแยกเข้าไปประมาณ 83 กิโลเมตร หรือจะไปเส้นทางบุรีรัมย์-ประโคนชัย เข้าประสาทเมืองต่ำ ระยะทางประมาณ 16 กิโลเมตร อีกเส้นทางหนึ่งคือ สายประโคนชัย-บ้านกรวด ซึ่งเป็นเส้นแยกสายตะโก-พนมรุ้ง-ละหานทรายก็ได้
ที่พัก
1.กมลสิทธิ์ รีสอร์ท
ปราสาทเมืองต่ำ • อยู่ห่างออกไป 5.7 กม
สถานที่กว้างดีครับ
ข้อมูลติดต่อและที่อยู่
ตำบล ยายแย้มวัฒนา อำเภอ เฉลิมพระเกียรติ บุรีรัมย์ 31170
089 948 9182
2.เอเรน บูทีค โฮเทล
ปราสาทเมืองต่ำ • อยู่ห่างออกไป 15.2 กม.
โรงแรมระดับ 4 ดาวอยู่ในอำเภอขนาดเล็กวัสดุอุปกรณ์พรีเมี่ยมทุกอย่างคุ้มราคามา
ข้อมูลติดต่อและที่อยู่
299 ม.10 ต ตำบลประโคนชัย อำเภอประโคนชัย บุรีรัมย์ 31140
044 666 199
3.เซราะกราว บูติก รีสอร์ท Sohground Boutique Resort
ปราสาทเมืองต่ำ • อยู่ห่างออกไป 15.9 กม
ห้องสวย บรรยากาศเงียบสงบ เจ้าของใจดีและหน้ารักมาก
ข้อมูลติดต่อและที่อยู่
หมู่ที่ 1 254 ตำบล โคกม้า อำเภอประโคนชัย บุรีรัมย์ 31140
080 488 3183