พิพิธภัณฑ์ คือ สถานที่เชื่อมโยงกาลเวลา และเป็นที่ปักหมุดในการเดินทางของชีวิต ใครหลายคน ไม่ว่าในเส้นทาง การท่องเที่ยว การศึกษา หรือย้อนวันเวลาไปสู่อดีต เทียบได้กับไทม์แมชชีน ที่มีอยู่จริงบนโลก ความสำคัญของพิพิธภัณฑ์ คือ สถานที่บันทึกพงศาวดารประวัติศาสตร์ และรวบรวมหลักฐานสำคัญ ทางสังคมวัฒนธรรม และศิลปวิทยาการของศาสตร์แต่ละแขนงในอดีต
เป็นบทเรียน ทางการศึกษา ให้ความรู้ต่อมนุษยชาติ ในปัจจุบัน และอนุรักษ์ให้ธำรงต่อไปในอนาคต สำหรับประเทศไทย ก็เป็นขุมแห่งโบราณคดี อันทรงคุณค่าแห่งหนึ่งของโลก
ท่องเที่ยว 10 พิพิธภัณฑ์ กลางกรุง
ซึ่งมี พิพิธภัณฑสถาน ที่สำคัญหลายแห่งรายล้อม ในเมืองกรุงเทพมหานคร เป็นศูนย์กลางของการศึกษานอกระบบ ในยุคปัจจุบันที่ก้าวหน้าไปไกล และมีการจัดแสดงในรูปแบบที่ทันสมัยขึ้น ให้ทั้งความรู้วิชาและความเพลิดเพลิน ในเวลาเดียวกัน และเป็นที่สนใจสำหรับทั้งชาวไทยและต่างประเทศ
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร เป็นพิพิธภัณฑ์แห่งแรกของประเทศไทย สร้างขึ้นใน ปี พ.ศ. 2402 เดิมเป็น วังหน้าของกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงจัดตั้ง ‘มิวเซียม’ ขึ้นเปิด ให้ราษฎรเข้าชมครั้งแรก วันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2417 ณ ศาลาหทัยสมาคมอันเป็นที่มาของ วันพิพิธภัณฑ์ไทย ของทุกปี
ก่อนที่จะย้ายมาจัดแสดงในบริเวณพระราชวังบวรสถานมงคลในภายหลัง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร ตั้งอยู่ระหว่างมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์กับโรงละครแห่งชาติ ตรงข้ามสนามหลวง เอกลักษณ์ของที่แห่งนี้ คือมีการคงรูปแบบสถาปัตยกรรมเดิมไว้ ตั้งแต่ สมัยรัตนโกสินทร์จึงมีลักษณะเสมือนจริง เช่นใน สมัยก่อนภายในประกอบด้วย หมู่พระที่นั่งที่สำคัญต่างๆ
มีการจัดแสดงข้อมูล แบ่งเป็น 4 ประเภท หลัก คือ ด้านประวัติศาสตร์ไทย และชาติพันธุ์วิทยา วิวัฒนาการของศิลปะ และโบราณคดี ในแต่ละยุคสมัย หมู่พระที่นั่งและโบราณวัตถุหลายชิ้น อันเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทย และต่างประเทศมีการนำเทคโนโลยี สื่อสารสนเทศ ที่ทันสมัยปรับใช้ กับนิทรรศการต่างๆ และบรรยายเป็นภาษาต่างประเทศ เพิ่มเติมถึง 4 ภาษา ได้แก่ อังกฤษ เยอรมัน ฝรั่งเศส และญี่ปุ่น เปิดให้เข้าชมทุกวัน พุธถึงวันอาทิตย์ เวลา 09:00-16:00 น.
นิทรรศน์รัตนโกสินทร์
สถานที่ จัดแสดงนิทรรศการ ถาวรเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา ของกรุงรัตนโกสินทร์ ตั้งอยู่บริเวณเดียวกับวัดราชนัดดาราม ซึ่ง เดิมทีที่ตั้ง อาคารนี้เป็นเหมือนประตูสู่กรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อครั้งในอดีต สร้างขึ้นแล้วเสร็จ ใน ปี พ.ศ. 2553 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นศูนย์กลางแหล่งเรียนรู้ ข้อมูล และความรู้ ทางประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ที่สมบูรณ์แบบที่สุดในประเทศไทย โดยนำเสนอเรื่องราวด้านต่างๆ ใน ยุครัตนโกสินทร์ ผ่านห้องจัดแสดงทั้ง 9 ห้อง ที่ตั้ง ชื่อคล้องจองกันด้านในอาคารแบ่งเป็น 2 เส้นทาง ซึ่งนักท่องเที่ยว สามารถเลือกเข้าชมได้ทุกทางแต่ละเส้นทาง ใช้เวลาบรรยายประมาณสองชั่วโมง เส้นทางแรกมีทั้งหมดเจ็ดห้อง บรรยายเรื่องประวัติ และความรุ่งเรือง ในด้านต่างๆ ของกรุงรัตนโกสินทร์ ส่วนเส้นทางที่สอง จะให้ความรู้เกี่ยวกับพระราชกรณียกิจ ของพระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ทั้ง 9 รัชกาล
ซึ่งนำเสนอด้วย เทคโนโลยีสื่อสารสนเทศต่างๆ ที่นำมาประยุกต์ด้วย วิธีการที่ทันสมัย เช่น สื่อจัดแสดง หุ่นจำลอง สื่อมัลติทัช แอนิเมชัน สื่อผสมผสาน 4 มิติ เป็นการเรียนรู้ในลักษณะ Interactive Self Leaning ซึ่งผู้เข้าชม จะเกิดการเรียนรู้ ผ่านการปฏิสัมพันธ์ หรือ สัมผัสกับสื่อสารสนเทศ เหล่านี้ ด้วยตนเอง สิ่งที่พิเศษอีกอย่าง คือมีจุดชมทัศนียภาพ ของถนนราชดำเนิน ที่ชั้นบนสุด นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ เปิดให้บริการ ทุกวันอังคาร ถึง วันอาทิตย์ เวลา 10:00-19:00 น.
มิวเซียมสยาม
เป็นพิพิธภัณฑ์ การเรียนรู้แห่งแรก ภายใต้สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ (สพร.) เป็นหนึ่งในพิพิธภัณฑ์อีกแห่ง รอบเกาะรัตนโกสินทร์ ซึ่งตั้งอยู่ใกล้กับสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินสนามไชย เดิม เคยเป็นอาคารของกระทรวงพาณิชย์ ก่อนที่จะกลายเป็นพิพิธภัณฑ์
ซึ่งสร้างขึ้นอย่างร่วมสมัย โดยมีปรัชญาที่เป็นหัวใจสำคัญคือ Play+Learn = เพลิน เป็นการนำเสนอองค์ความรู้ อย่างสร้างสรรค์ และเปิดประสบการณ์แปลกใหม่ ในการเข้าชม สำหรับคนรุ่นใหม่ โดยเฉพาะกลุ่มเด็ก และเยาวชนให้รู้จักความเป็นไทย และมุ่งเน้นการเรียนรู้ อย่างสนุกสนาน รื่นรมย์ และเกิดการตั้งคำถามชวนขบคิด เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ ในเวลาเดียวกัน มีการใช้สื่อที่สามารถจับต้องได้ เพื่อสื่อความหมายในการเล่าเรื่อง และเชื่อมต่อสิ่งต่างๆ อย่างสมบูรณ์
มี ห้องนิทรรศการจัดแสดง ถึง 17 ห้อง บรรยายถึงความเป็นมาของสยามประเทศพุทธศาสนา ย้อนรอยวิถี ความเป็นไทย รวมถึงวัตถุต่าง ๆ ที่แสดงถึงวัฒนธรรม แต่ละยุคในสมัยก่อน นำเสนอด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ ในการแสดงแสงสีเสียง เหมาะอย่างยิ่งสำหรับการมาทัศนศึกษามิวเซียมสยาม เปิดให้บริการ ทุกวันอังคาร ถึง วันอาทิตย์ เวลา 10:00-18:00 น.
พิพิธภัณฑ์ชาวบางกอก
Bangkok Folk Museum เป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น ที่ก่อตั้งโดยเอกชน ตามความตั้งใจ ของ รศ. วราพรสุรวดี ผู้ก่อตั้ง และดูแลสนับสนุน กิจการด้านต่างๆ ของพิพิธภัณฑ์ โดยมีวัตถุประสงค์ในการอุทิศเคหสถาน อันเป็นมรดกตกทอดของครอบครัว มอบให้เป็นพิพิธภัณฑ์แห่งหนึ่งของกรุงเทพมหานคร
เพื่อเป็นคุณประโยชน์ต่อเยาวชนรุ่นหลัง ได้มีโอกาสศึกษาและสัมผัส ความเป็นอยู่วิถีชีวิตของชาวบางกอก ในช่วงสมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 พิพิธภัณฑ์มีลักษณะ เป็นอาคาร 4 หลัง ที่มีลักษณะทางสถาปัตยกรรม ที่แตกต่างกัน สร้างขึ้นตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2480 และเคยเป็นที่อาศัย ของครอบครัวอาจารย์วราพร
มีการเก็บข้าวของสะสม และเครื่องใช้โบราณ ให้อยู่ในสภาพเดิม พร้อมป้ายบรรยาย ประวัติย่อเพิ่มเติม ในแต่ละชิ้น มีนิทรรศการจัดแสดงภาพรวม ของกรุงเทพมหานคร ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน รวมถึงประวัติของชุมชนเขตบางรัก วิถีชีวิตของชาวบางกอก ในยุคหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง บทบาทของชาวตะวันตกที่มีต่อการปฏิรูปประเทศ เป็นต้น พิพิธภัณฑ์ชาวบางกอกเปิดให้บริการทุกวันพุธถึงวันอาทิตย์เวลา 10:00-16:00 น. โดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย
ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย
Bank of Thailand Learning Center เป็นพื้นที่ ส่วนหนึ่งของธนาคารแห่งประเทศไทย หรือแบงค์ชาติ ซึ่งตั้งอยู่ในบริเวณสะพานพระราม 8 ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ในอดีตเคยเป็น อาคารโรงพิมพ์ธนบัตรแห่งแรกของประเทศไทย ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2512 ที่เกิดขึ้นเพื่อสร้างความมั่นคงทางการเงิน และจัดพิมพ์ธนบัตรให้กับประเทศไทย
ภายหลังเมื่อโรงพิมพ์ถูกย้ายไปสร้างใหม่ ที่จังหวัดนครปฐม พื้นที่แห่งนี้ จึงถูกปิดตายเป็นอนุสรณ์สถาน จนกระทั่งในวาระครบรอบ 75 ปี ของการก่อตั้งธนาคารแห่งประเทศไทย เมื่อต้น ปี พ.ศ. 2561 โรงพิมพ์เก่าแห่งนี้ จึงเปิดอย่างเป็นทางการอีกครั้ง ในฐานะ “แหล่งการเรียนรู้ที่มีชีวิต” ที่รวมเอาพิพิธภัณฑ์ห้องสมุด ห้องประชุมในที่เดียวกันโดยมุ่งหวังให้เป็นศูนย์กลางเรียนรู้ด้านเศรษฐกิจการเงิน แบบบูรณาการ เพื่อสร้างแรงบันดาลใจ ให้ผู้คนทั่วไป หันมาสนใจด้านเศรษฐศาสตร์มากขึ้น
พื้นที่ด้านในพิพิธภัณฑ์ จัดนิทรรศการหมุนเวียน บรรยายประวัติศาสตร์เศรษฐกิจการเงิน ของประเทศไทย ความเป็นมาของแบงก์ชาติ และโรงพิมพ์ธนบัตร วิวัฒนาการของเงินตราไทย จัดแสดงเหรียญกษาปณ์ และธนบัตรเก่าแก่ ที่พิมพ์ขึ้นในวาระต่างๆ และเอกสารสำคัญ ทางการเงินที่หายาก โดยใช้สื่อการเรียนรู้ทันสมัย มีกิจกรรมการเรียนรู้หลากหลาย ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย เปิดให้บริการ ทุกวันอังคาร ถึง วันอาทิตย์ เวลา 09:30-20:00 น.
พิพิธภัณฑ์สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
พิพิธภัณฑ์พระมหากษัตริย์ แห่งรัชกาลที่ 7 เดิมตั้งอยู่ ใต้พระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้านหน้าอาคารรัฐสภา โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณ จากสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 พระราชทานเครื่องราชภัณฑ์ ส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มาจัดแสดง และเปิดให้ประชาชนเข้าชม ใน ปี พ.ศ. 2523
ต่อมาสถาบันพระปกเกล้า ได้รับโอนอำนาจมาดูแลรับผิดชอบแทน และได้รับความอนุเคราะห์ จากกรมโยธาธิการ ให้ใช้อาคารอนุรักษ์ 3 ชั้น จัดตั้งพิพิธภัณฑ์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ขึ้นใหม่และเปิดอย่างเป็นทางการ เมื่อ วันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2545 ภายในพิพิธภัณฑ์ มีการจัดแสดงพระราชประวัติ ขณะทรงพระเยาว์ การเสด็จเข้ารับการศึกษา พระราชกรณียกิจ การเสด็จประพาสเมืองต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ ของทั้งสองพระองค์และมีนิทรรศการที่น่าสนใจหมุนเวียนทุก 6 เดือน รวมถึงมีการจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ส่วนพระองค์และรถยนต์พระที่นั่ง พร้อมทั้งศูนย์ข้อมูลพระปกเกล้าที่เก็บรวบรวมหนังสือ ภาพถ่าย เอกสารสำคัญและงานวิจัยต่าง ๆ อีกทั้ง มีห้องฉายภาพยนตร์และสื่อโสตทัศน์ที่หาดูได้ยากในศาลาเฉลิมกรุงด้วย พิพิธภัณฑ์สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเปิดให้บริการทุกวันอังคารถึงวันอาทิตย์เวลา 09:00-16:00 น.
พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
พิพิธภัณฑ์ผ้าแห่งนี้ ตั้งอยู่ ณ หอรัษฎากร พิพัฒน์ในเขตพระบรมมหาราชวัง จัดตั้งขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ.2546 โดยเริ่มต้นจากมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ที่พลิกฟื้น และธำรงรักษาภูมิปัญญาศิลปวัฒนธรรมการทอผ้าของไทยที่กำลังจะสูญหายไป สร้างอาชีพให้กับราษฎร์
เป็นผลงานหัตถกรรมที่มีคุณค่า และเป็นที่มาของพิพิธภัณฑ์ผ้า ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ตามพระราชดำริของพระองค์ ให้เป็นแหล่งศึกษาความรู้ เกี่ยวกับผ้าไทย ตลอดจนประวัติศาสตร์เครื่องแต่งกาย อันเป็นเอกลักษณ์ของชาติ ตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น จนถึงปัจจุบัน สะท้อนผ่านเครื่องแต่งกายในราชสำนักยุคต่างๆ รวมถึงฉลองพระองค์ส่วนพระองค์ ซึ่งหลายชิ้นเป็นผลงานหัตถกรรม จากผลิตภัณฑ์ศิลปาชีพนี้ด้วย ภายในมีห้องจัดแสดงนิทรรศการ ทั้งหมด 4 ห้อง ที่ให้ความรู้ ในเรื่องพระราชพัสตราภรณ์ แฟชันชุดไทย ในแต่ละยุคสมัย ตามโอกาสต่างๆ
ผ้าไทย ที่มีการถักทอลวดลาย เป็นเอกลักษณ์ ในแต่ละภาคและอื่น ๆ ที่น่าสนใจอีกมากมาย นอกจากจะเป็นการรวบรวมชุดไทยและฉลองพระองค์ ที่เก็บรักษาเป็นอย่างดี แล้วพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ยังมีร้านค้าจำหน่าย งานหัตถกรรมของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เป็นของที่ระลึกอีกด้วย พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เปิดให้บริการทุกวัน ในเวลา 09:00-16:00 น.
หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร
Bangkok Art and Culture Center หรือ BACC ตั้งอยู่ ใจกลางเมืองหลวง บริเวณสี่แยกปทุมวัน ซึ่งสร้างขึ้นแล้วเสร็จ อย่างเป็นทางการ ใน ปี พ.ศ. 2551 หอศิลป์แห่งนี้ เกิดขึ้นจากการผลักดัน ของเครือข่ายศิลปินร่วมสมัย และองค์กรทางศิลปวัฒนธรรม เพื่อให้ภาครัฐ เห็นถึงความสำคัญของศิลปะ ในการการพัฒนาสติปัญญา อารมณ์ ความคิดสร้างสรรค์ และยกระดับจิตใจของประชาชนซึ่งเป็นส่วนสำคัญ ในการสนับสนุนพัฒนาประเทศ จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อจัดตั้ง ศูนย์กลางทางศิลปวัฒนธรรม เป็นที่รองรับในการแสดงผลงาน และเก็บรักษางานศิลปะในอดีต และประวัติศาสตร์ เป็นแหล่งเรียนรู้ศิลปะทุกแขนง เพื่อพัฒนาวงการศิลปะของไทย
ภายใน มีการจัดแสดงนิทรรศการหมุนเวียน ตามผลงานของศิลปิน แขนงในต่างๆ นอกจากนั้น ยังมีเวทีจัดกิจกรรมด้านศิลปะ อันหลากหลาย เพื่อเป็นการเปิดโลกทัศน์ใหม่ ในการเรียนรู้ ไม่ว่าจะเป็น ดนตรี กวี ละคร ภาพถ่าย ภาพยนตร์ และวรรณกรรม รวมถึงมีห้องสมุดประชาชน ร้านหนังสือ ร้านขายของที่ระลึก หอศิลป์กรุงเทพฯ เปิดให้บริการทุกวัน ยกเว้นวันจันทร์ ตั้งแต่ เวลา 10.00 – 21.00 น.
พิพิธภัณฑ์บ้านไทยจิม ทอมป์สัน
The Jim Thompson House เป็นบ้านทรงไทยเก่าแก่ ตั้งแต่ สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ของ นายเจมส์ แฮร์ริสัน วิลสัน ทอมป์สัน อดีตนายทหารชาวอเมริกัน และเป็นผู้ก่อตั้งธุรกิจผ้าไหม ในประเทศไทย เจ้าของสมญานาม “ราชาไหมไทย” ผู้มีบทบาทสำคัญ ในการบุกเบิก อุตสาหกรรมไหมไทย ให้กลับมารุ่งเรืองอีกครั้ง และเป็นที่รู้จักในระดับสากล และได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ประถมาภรณ์ช้างเผือก ภายหลังจากที่ จิม ทอมป์สัน หายสาบสูญไปอย่างลึกลับ ในประเทศมาเลเซีย เมื่อปี พ.ศ.2510
ปัจจุบันพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ อยู่ในความดูแลของ มูลนิธิจิม ทอมป์สัน ได้รับรางวัล อาคารอนุรักษ์ดีเด่น ประจำปี พ.ศ. 2539 จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ภายในพิพิธภัณฑ์ ประกอบด้วยบ้านเรือนไทยไม้สัก จำนวน 6 หลัง ซึ่งสร้างขึ้นใหม่ และดัดแปลงด้วยความเชี่ยวชาญทางด้านสถาปัตย์ของเขา มีการตกแต่งที่สะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลของทั้งโลกตะวันตก และตะวันออก มีมัคคุเทศก์ให้ความรู้ทั้งภาษาไทย และภาษาต่างประเทศ บรรยายถึงประวัติความเป็นมา ของ จิม ทอมป์สัน และธุรกิจผ้าไหม รวมถึงมีการจัดแสดงภาพจิตรกรรม งานประติมากรรม พระพุทธรูปโบราณ ศิลปวัตถุทางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และของสะสมซึ่งมีอายุเก่าแก่ พร้อมทั้งหอศิลป์ ที่มีการจัดแสดงนิทรรศการ หมุนเวียนเป็นประจำและยังมีร้านอาหาร และร้านค้าของ จิมป์ ทอมป์สันจำหน่ายสินค้าไหมนานาชนิด เป็นของที่ระลึก พิพิธภัณฑ์บ้านไทย จิม ทอมป์สัน ตั้งอยู่ในซอยเกษมสันต์ 2 ตรงข้ามสนามกีฬาแห่งชาติ เปิดทำการทุกวัน ตั้งแต่ เวลา 09.00–18.00 น.